Bài 6- Phim tài liệu

BÀI 6: PHIM TÀI LIỆU

Định nghĩa: Là thể loại khám phá về con người và những thực tại trong cuộc sống

CÁC THỂ LOẠI

}  Lịch sử

}  Văn hóa xã hội

}  Thiên nhiên môi trường

}  Khoa học kỹ thuật

Ý TƯỞNG PHIM

}  Ý tưởng là cái gốc đầu tiên.

}  Ý tưởng lớn đôi khi từ việc nhỏ

}  Ý tưởng có thể triển khai thành kịch bản được không.

}  Xác định rõ:Cách thể hiện,bố cục,ánh sáng,âm thanh, âm nhạc, kỹ xảo…

}  Giới hạn mục tiêu của phim.

}  Hậu trường của câu chuyện n.t.n?

TRẢI NGHIỆM

}  Kinh nghiệm của bản thân luôn là sợi chỉ xuyên suốt, mang dấu ấn cá nhân của người sáng tác trong phim tài liệu.

}  PTL phải làm cho người xem có cảm xúc như đang đi vào câu chuyện,đó mới là quan trọng, chứ không phải đưa ra sự thật 100% như những con số thống kê.

TỰ ĐÁNH GIÁ Ý TƯỞNG

•      Xem mình có đủ kiến thức để thực hiện ý tưởng đó không?có phải mời chuyên gia chuyên ngành tham gia không?

•      Phim sẽ có tác dụng xã hội ra sao?

•      Tại sao ta lại cho vấn đề này là đặc biệt? để làm phim

•      Cách thể hiện phim như thế nào?

•      Có cần những thiết bị đặc biệt khi làm phim không?

•      Có cần sử dụng tư liệu cho phim không, nguồn tư liệu dự tính tìm ở đâu?

•      Có cần sử dụng hình ảnh đồ họa vi tính không?

•      Âm thanh, âm nhạc sử dụng như thế nào?

•      Phim cần nhiều tiền không?,nguồn tài trợ?

NẾU PHIM LỊCH SỬ

•      Tham khảo kỹ tư liệu

•      Ý kiến chung của xã hội

•      Xem xét tất cả các vấn đề liên quan

•      Ý kiến của các nhà nghiên cứu khác nhau, thậm chí trái ngược nhau.

•      Sự đối nghịch của các lực lượng.

•      Cùng một vấn đề, được nhìn ở nhiều góc độ khác nhau thì phim càng hấp dẫn.

•      Đảm bảo tính trung thực và độ tin cậy của vấn đề được đưa ra.

•      Quan điểm của tác giả.

KỊCH BẢN PTL

}  Dự tính thời lượng phim

}  Cách thể hiện phim.

}  Cấu trúc kịch bản:4 phần

1/Tạo tình huống,bối cảnh

2/Dẫn dắt, theo đuổi nhân vật, sự việc

3/Đối mặt,kịch tính

4/Giải quyết vấn đề

TẠI HIỆN TRƯỜNG QUAY

}  Theo kinh nghiệm nên quay:

}  Ngoại cảnh trước, nội cảnh sau

}  Đông người trước, ít người sau

}  Khó khăn phức tạp trước, dễ sau

}  Địa điểm xa trước, gần sau

}  Quay cảnh lấy tiếng trực tiếp trước, cảnh minh họa sau.

CÔNG ViỆC CỦA BIÊN TẬP

}  Liên hệ với chính quyền địa phương và nhân vật

}  Lúc này biên tập vừa là chủ nhiệm vừa lãnh đạo đoàn phim (đặt nơi ăn ở, phương tiện di chuyển của đoàn phim).

}  Bàn với đạo diễn để chỉnh sửa đề cương theo sát với thực tế hiện trường.

}  Theo dõi nội dung và tiến trình quay phim.

}  Giai đoạn này chính kinh nghiệm sống của biên tập, đạo diễn giúp thực hiện phim nhiều thuận lợi, bớt khó khăn.

PHỐI HỢP GIỮA CÁC THÀNH VIÊN VÀ CẢNH QUAY

}  Đạo diễn là người chỉ đạo và chịu trách nhiệm xuyên suốt quá trình tại hiện trường quay:

}  Nếu quay phim không đúng ý hay thiếu hình

}  Âm thanh,ánh sáng không đạt yêu cầu

}  Bối cảnh tại hiện trường khác với tưởng tượng hay thông tin ở nhà.(80% như vậy).

}  Khắc phục:

}  Sau mỗi ngày quay ngồi lại với nhau để bàn bạc tìm cách tháo gỡ những khó khăn vướng mắc,nhất là ekip mới làm với nhau lần đầu.

}  Đạo diễn là người đưa ra quyết định sau cùng.

TÌM TƯ LIỆU

}  Tư liệu phim cũ, băng cũ của bản thân hay đồng nghiệp.

}  Tư liệu ảnh chụp hay phim miếng(slide).

}  Tư liệu báo cũ, văn bản cũ.

}  Xem, ghi chép cẩn thận và đánh dấu những đoạn cần dùng.

XEM BĂNG

}  Tất cả các băng quay xong được gọi là băng nháp.Khi về đạo diễn phải ngồi xem lại các cảnh quay này…ghi nội dung cảnh, thời lượng, đánh dấu timecode in/out từng đoạn.

}  Ghi chú cụ thể nội dung phát biểu của từng nhân vật(kể cả tên họ, chức danh, địa chỉ)

}  Quay số: Xem file, ghi số file ( ghi 3 số cuối)

KỊCH BẢN DỰNG

}  Từ những bản nháp đã xem, đạo diễn mới làm kịch bản dựng trên giấy (máy tính).

}  Những hình ảnh cụ thể được mô tả trên giấy theo một trình tự đường dây phim chi tiết cả timecode in/out và thời lượng.

DỰNG PHIM

}  Đạo diễn mang băng nháp, băng gốc để dựng, và kịch bản cùng kỹ thuật viên tiến hành dựng phim.

}  Dựng analog: Kiểu băng nối băng

}  Dựng Digital:Phải capture băng những cảnh đã đánh dấu vào máy tính rồi mới tiến hành dựng được.

}  Kỹ thuật số: Dựng file

VIẾT LỜI BÌNH-CHỌN NHẠC- LÀM TIẾNG ĐỘNG-CHỮ KỸ XẢO

}  Sau khi dựng xong phần hình, người ta đo thời lượng của từng phân đoạn, nắm rõ nội dung hình ảnh để viết lời bình.

}  Sau khi duyệt lời bình, đọc riêng vào một băng tiếng (hay file) rồi đem ráp với phần hình.

}  Phần nhạc và tiếng động được trộn lại với nhau sau đó.

DẠNG KHÁC

}  Có một dạng phim tài liệu không có lời bình, chỉ có hình ảnh, thoại, phát biểu, nhạc, tiếng động… dù vậy phim vẫn được quay với sự sắp xếp chặt chẽ,theo ý đồ chủ quan của người sáng tác chứ không có điều gì là thật 100%.

}  Loại này cũng khác với dạng phóng sự truyền hình thực tế.

TRÌNH TỰ THỜI GIAN TRONG PTL

}  Thời gian thuận: A---B---C

}  Thời gian đảo lộn: C---B---A

}  Thời gian xen kẽ: A---C---B---A---C--

ÂM THANH TRONG PTL

}  Âm thanh chiếm 60% trong PTL

}  Chia cụ thể như sau:

1/Lời bình/thoại:         40%

2/Phỏng vấn:               20%

3/Nhạc:                        20%

4/Tiếng động kỹ xảo:  10%

5/Tự sự:                       8%

6/Sự im lặng:               2%

}  Âm thanh luôn là thành phần quan trọng của phim, và nhớ phải chân thật.

}  Nên chú ý nhiều cho âm thanh tại hiện trường.

}  Sử dụng âm thanh phục vụ chủ đề của phim.

MỘT SỐ CÁCH QUAY

}  Quay tĩnh,dài,máy không động.

}  Quay cắt nhanh,ngắn,máy động

}  Quay cảnh tương phản

}  Quay chuyển động theo nhân vật.

}  Quay  kiểu trường đoạn.

}  Quay theo góc nhìn chủ quan

Quay kiểu chuyển động “kéo màn”

CÁCH PHỎNG VẤN

}  Chuẩn bị kỹ các câu hỏi

}  Câu hỏi chặt chẽ, ngắn gọn

}  Câu hỏi dễ trước, khó sau

}  Đôi khi im lặng để nghe tiếp, mà không cần hỏi.

}  Đôi khi lặp lại câu trả lời của người được phỏng vấn.

CHÚ Ý

}  Chúng ta nên tuân thủ sự thật.Nếu một chi tiết nhỏ nào trong phim không đúng sự thật bị phát hiện,thì người xem sẽ không tin tưởng tất cả những phần còn lại của phim.

}  Trong PTL tốt nhất nên để nhân vật làm và nói đúng về công việc của họ…phim sẽ chân thật và sinh động…